Crkve su u najstarije vreme podizane na grobovima mučenika. To nam je preporučio i sveti apostol Jovan Bogoslov, kada kaže: "Vidjeh pod oltarom duše pobijenih za riječ Božiju i za svjedočanstvo koje imahu" (Otkrov. 6, 9). Možda je zato za crkvu najpovoljnije mesto grad Soko, gde je mučeno, maltretirano, ubijano i prodavano srpsko roblje u vreme kada su u ovim krajevima vladali Turci, od 1521. do 1862. godine, kada je grad predat Srbima.
Grad je srušen, ali mučilište je ostalo i tu, na grobovima mučenika, na zemlji natopljenoj srpskom krvlju, episkop Šabačko-valjevski Gospodin Lavrentije gradi crkvu, sebi zadužbinu.
Po primeru naših pobožnih vladara, patrijarha, arhiepiskopa, episkopa i drugih ktitora, a odmah po dolasku za episkopa Šabačko-valjevske eparhije, episkop Lavrentije otpočeo je graditi manastir. Posvetio ga je svetom Nikolaju, arhiepiskopu Mirlikijskom, koji se u ovom kraju dosta slavi, ali i episkopu Nikolaju Velimiroviću, koga narod već smatra svetiteljem, iako on od crkve još nije kanonizovan. Manastir će se graditi i njegovom zaslugom. Naime, episkop Lavrentije je u četrnaest tomova štampao dela episkopa Nikolaja, a prihod od knjiga je namenio gradnji budućeg manastira.
Još pre dolaska za šabačkog episkopa, Lavrentije je imao viziju budućeg manastira. U čestitki "Glasu Crkve", povodom petogodišnjice njegovog obnavljanja, on kaže da nešto u Eparhiji treba podići u spomen na episkopa Nikolaja. To je želeo i pre dolaska u Šabac: "Ovo će biti najveći amanet moj, moje životno delo kao episkopa Šabačko-valjevskog".
Sve dok su u Sokolu bili Turci, nije postojala mogućnost da se u blizini sagradi crkva. I sadašnja crkva u Gračanici, na čijoj je teritoriji grad Soko, sagrađena je 1903. godine. Posebnu zaslugu za gradnju crkve imaju sveštenik Dragoljub Popović i Radisav Ranković, bivši predsednik opštine. Crkveni odbor koji je gradio crkvu sačinjavali su: Akso Živanović, bivši narodni poslanik, Milan i Tešo Simići, Rado i Vaso Markovići, Milan S. Polić, Sovro Milovanović, Panta Živanović, Svetozar G. Polić, Krsta i Drago Markovići, Marko Tadić, Milutin Jovanović, Đoka Tadić, Boja Polić, svi iz Postenja, Iz Gračanice u Odboru su bili: Sava Spasojević, Samuilo Milutinović, Janko Nešković, Rade Cvetković, Živan Krsmanović, Milan Andrić, Mihailo Stepanović, Srećko i Lazar Nikolići, Marko Stepanović, Jevrem Spasojević i Luka Milošević. Najveći priložnik je Toma Kojić iz Uzovnice.
Crkva je duga petnaest, a široka osam metara. Građena je u obliku krsta, sa kubetom izvedenim iz krovne konstrukcije. Posvećena je Vaznesenju Gospodnjem.
Po predanju, na mestu sadašnje nalazila se nekada stara crkva. Predanje kaže da je to bio manastir Rača, koji su Turci srušili, ali su kaluđeri sačuvali knjige i druge crkvene stvari, odneli ih i osnovali novi manastir na mestu gde se Rača i sada nalazi. Ovo predanje je našlo odraza i potvrdu u narodnoj pesmi "Miloš u Latinima", gde se kaže:

Da vidite Raču manastira,
Kraj Sokola ukraj vode Drine
Zadužbinu Kralja Dragutina,
Da vidite, pa da se divite.

Episkop Lavrentije je, najpre, 1993-94. godine, uz pomoć vojske, uradio put do manastira. Iste godine sagrađena je zvonara od drveta i otpočela gradnja crkve. Crkva ima oblik krsta. Pokrivena je šindrom. Ikonostas je radila Krstana Tasić uz materijalnu pomoć i podršku Horst Vrobela iz Gihorna u Saksoniji. Ovaj Nemac je vlasnik Muzeja vetrenjača i vodenica. Na jednom ostrvu sagradio je crkvu–brvnaru, kopiju ruske crkve u Suzdalju, koju je osvetio 24. novembra 1995. godine ruski patrijarh Aleksije.
Pored crkve, episkop Lavrentije je sagradio konak od dvadeset soba, sa tri dvosobna stana i trpezarijom. Izgradio je ribnjak, vodenicu i česmu i u njih doveo čistu izvorsku, planinsku vodu.
U planu je da se sagradi jedan konak, van manastirskog dvorišta, za civile, zatim biblioteka, muzej, atelje za slikare, književnike i muzičke stvaraoce, kao i da se produži put do Krupnja. U manastiru živi pravoslavna Nemica Sibila Ler.