MANASTIR JAŠUNJA

Današnji hram podignut je 1499. g. na temeljima vizantijske bazilike iz 6. veka. Ktitorka je bila monahinja Ksenija sa sestrama Teofom, Martom i Marijom. Pretpostavlja se da su one bile udovice izginulih Kantakuzina. Ostao je sačuvan ktitorski zapis sa ovim podacima. Manastir je paljen i haran više puta: 1787. g. posle bune pod Petrom Prčićem iz Nakrivanjskog Čifluka, 1809. g. posle bune pod Ilijom Streljom i 1841. g. za vreme ustanka širih razmera pod vođstvom Stanka Bojadžije. Obnavljan 1863, 1866. i 1932. g. kada su ga naselile monahinje izbegle iz Rusije posle Oktobarske revolucije.

Crkva je živopisana odmah po izgradnji. U naosu su sačuvani samo mali fragmenti dok su freske u priprati u dobrom stanju, naročito ktitorska kompozicija. Unutrašnjost je ponovo preslikavana i dorađivana 1868. g. o čemu postoji sačuvan zapis na ulazu u pripratu. To je delo živopisca - zografa Jovana Ilijovića iz Galičnika.

Stari ikonostas je bio veoma vredan, ali je nestao (osim jedne ikone) 1815. g. Postojeći ikonostas je lepo barokno delo iz 1834. g. Prestone ikone su okovane srebrom.

Iza oltarskog dela crkve crkve nalazi se lepo uređeno monaško groblje. Tu su grobovi ruskih monahinja koje obnoviše manastir: igumanija Melentina, igumanija Vera, sestre Angelina, Aleksandra, Nina i dr. Pored njih su i grobovi velikih duhovnika koji su služili u ovom manastiru: Anatolije, Savatije, Arsenije, Serafim i Ilarion. Otac Arsenije bio je duhovni otac Ava Justinu (Popoviću) iz Ćelija.

Do 1963. g. u crkvi se čuvala Čudotvorna ikona Bogorodice sa prvobitnog ikonostasa. Danas se nalazi u Muzeju crkvenih starina u Nišu. U spisima se pominje i čuveni Jašunjski relikvijar iz sredine 19. veka koji je predstavljao izvanredan kujundžijsko - filigranski rad.

Za fresku sa spoljne, južne strane hrama, na kojoj su zajedno prikazani Sv. Đorđe i Sv. Dimitrije vezana je legenda o hajducima. Oni su se naime sastajali na Đurđevdan, a rastajali na Mitrovdan, te su manastiru darovali ovu fresku.

Nastojateljica: monahinja Evgenija
Monahinja Lidija, iskušenik Marinko
Adresa: Jašunja, 16252 Manojlovice.